Mons Culturele Hoofdstad 2015
Een artikel dat eerder werd gepubliceerd in de Harlinger Courant van 28 juli 2015.
MONS (B) – Het lijkt nog ver weg, maar in 2018 wordt Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa. Dat is leuk voor de Friese hoofdstad. Of het wat oplevert voor de naburige gemeenten is niet zeker. Misschien gaat alle aandacht rechtstreeks naar Leeuwarden. Desondanks ziet het ernaar uit dat Friese folklore in brede zin onderdeel wordt van de plannen voor 2018. Denk aan ‘Mienskip’, de Elfstedentocht. Wat Noordwest-Friesland en het Waddengebied betreft bijvoorbeeld de Harlinger Visserijdagen, Sail 2018 en Oerol. Pas als het zover is, in 2018, komt er duidelijkheid over zin en onzin van de goede voornemens.
Tekst en foto’s: Gijs en Inge van Hesteren
De zonnebloemen van Vincent van Gogh domineren één week lang La Grande Place te Mons. De bezoekers wachten in lange rijen op toegang tot het bloemenlabyrint.
Zullen Harlingen en de Waddeneilanden een bijdrage kunnen leveren aan de internationale uitstraling van Kulturele Haadsted 2018? Voor de regio belangrijker: zullen ze iets merken van toegenomen internationale belangstelling? Want daar gaat het om. Op de website van de Europese Unie staat over ‘culturele hoofdstad’ onder andere te lezen: ‘Het initiatief biedt steden de kans zichzelf opnieuw op de kaart te zetten en het toerisme een impuls te geven’.
Verveloze steden
Laten we hopen dat het zo werkt. Om er meer over te weten te komen, reisde HC naar Zuid-België, waar de Waalse stad Mons als Culturele Hoofdstad 2015 in de schijnwerpers staat. Wallonië is een deelstaat waar de economie de laatste decennia tot weinig vrolijkheid stemde. De werkloosheid steeg tot ongekende hoogte, kolenmijnen en maakindustrie sloten de deuren. Dichtgetimmerde dorpen en afgebladderde, troosteloze steden bepalen nu het beeld. De kredietcrisis van 2008 leek de doodsteek voor de mijn- en industriezone van de Borinage. De economische ellende was vermoedelijk één van de redenen waarom de Europese jury de aanvraag van de stad Mons (Bergen, zoals de Vlamingen liever zeggen) honoreerde.
Tot het moment dat Filip Depuydt op zijn racefiets stapt blijft hij als ‘welcome officer’ geestdriftige verhalen vertellen over de Borinage. De vereenzelviging met zijn eigen regio is bij hem zeker geen punt van discussie.
De stad heeft erg zijn best gedaan om iets te maken van haar uitverkiezing tot Europese cultuurhoofdstad. Gevels werden geschilderd, nieuwe musea en culturele centra openden de deuren, oude attracties kregen een opknapbeurt en bestrating werd hersteld. Wie achter de decors wil kijken, ziet echter nog steeds veel leegstand, dichtgeplakte winkeletalages en braakliggende grond. Wat nu opvalt, zeker tijdens het vakantieseizoen, is de toeristendrukte op La Grande Place in het stadscentrum. Voor de restaurantjes en stamineekes en voor het zigeunerstraatorkest een opsteker.
Regionale samenwerking
Met omliggende gemeenten ging de stad een alliantie aan, om gezamenlijk te werken aan de Europese uitstraling van de regio. Bestaande attracties verbonden zich aan het hoofdstadinitiatief, bijvoorbeeld de twee negentiende-eeuwse huizen waar Vincent van Gogh enige tijd had gewoond. Of het industrieel-archeologische complex Le Grand Hornu, op een achttal kilometers van Mons. Het is een voormalige kolenmijn, een decennium geleden gered van de sloophamer. De opstallen zijn nu verbouwd tot een indrukwekkend expositiecentrum voor moderne kunst en design.
Het is daar dat we Filip Depuydt ontmoeten. Hij is ‘welcome officer’ voor Mons 2015, naast een hoop andere functies, waaronder officieel ‘greeter’ (ambassadeur) van de culturele hoofdstad en specialist op het gebied van ‘Van Gogh in de Borinage’.
“In de regio rondom de stad merken we heel goed de invloed van Mons 2015,” zegt hij. “De bezoekersaantallen voor de woningen van Van Gogh zijn opmerkelijk hoger. Ook voor Le Grand Hornu ontstond meer belangstelling. Het is erg leuk, om ambassadeur voor Culturele Hoofdstad te zijn. We spreken veel mensen die hier speciaal voor komen. De regio heeft de naam toeristisch onaantrekkelijk te zijn. Ze ontdekken nu dat deze streek meer te bieden heeft dan ze dachten. De Borinage, die moet je leren lezen!”
Positief of negatief
Dat kan het effect zijn dat een culturele hoofdstad heeft op zijn omgeving. Zoals de Europese Unie verder stelt: ‘Het hoofdstadinitiatief is bedacht om de rijkdom en verscheidenheid van de Europese cultuur onder de aandacht te brengen, om de regionale cultuur nieuw leven in te blazen, om de cultuur als aanjager voor stadsontwikkeling te bevorderen en om het gevoel voor eigenwaarde van de bewoners te verhogen’.
Een leermoment voor de bewoners van Harlingen en het Waddengebied misschien. Rijk en verscheiden is de Friese cultuur welzeker. Er is veel gesproken over de status van Leeuwarden als culturele hoofdstad 2018 – ook in negatieve zin. Over de hoge kosten, over de hobby’s van cultuurpommeranten, over het feestje van Leeuwarden waar de rest van de provincie verder weinig aan zou hebben. Positief gezien: hoe dan ook heeft het nut, dat je initiatief neemt, samenwerkt en investeert. De bewoners van de Borinage tonen het aan, nu zij zichzelf met de haren omhoog trekken uit de as van hun verloren gegane economie.
Meer over Mons 2015: www.mons2015.eu
