HARLINGEN – Voorzitter Paul Meijeraan is bijzonder tevreden over de crowdfundingactie, waarmee binnen tien dagen een bedrag van 8.800 euro is binnengehaald. Het geld is bedoeld voor de replica van het ‘jacht’, waarmee ontdekkingsreiziger Willem Barentsz eind zestiende eeuw vertrok naar de Poolzee. Sinds 2010 wordt eraan gebouwd door een dertigtal vrijwilligers, onder leiding van bouwmeester Gerald de Weerdt.
Tekst en foto’s Gijs en Inge van Hesteren
Dit artikel is eerder gepubliceerd in de Harlinger Courant en in ‘Schuttevaer’
Voorzitter Paul Meijeraan: “Bouwmeester Gerald vond de eerste knieën die we hadden gemaakt ‘te netjes’. Zo deed men dat niet in 1596. De volgende maken we wat ruwer.”
Niemand weet precies hoe het schip destijds geheten heeft. Het hele verhaal is uitgebreid bewaard gebleven voor het nageslacht, dankzij dagboekschrijver Gerrit de Veer. Hij liet de naam vreemd genoeg ongenoemd. Onderzoekers neigen nu naar de naam ‘Winthont’, maar dat blijft ongewis.
De bijdrage van crowdfundingplatform ‘Voor de Kunst’ is bedoeld voor de houten kniestukken, die het dek verbinden met de huid. De stichting had veel publiciteit gegeven aan de actie, met een kraam tijdens de Visserijdagen, via mond tot mondreclame en door inschakelen van de media.
Prijskaartje voor kromhouten
Het schip krijgt 88 kniestukken, met in elke knie de naam van de crowdfundingsponsor erin gegraveerd.
“Vierenveertig dekbalken zitten er in het schip,” legt Meijeraan uit. “Dat betekent dat we 88 kniestukken nodig hebben. Je kunt die niet zomaar uit een blok hout zagen. Dan zijn ze niet sterk genoeg. Je moet echt op zoek naar kromgegroeide bomen en takken. Het hele schip is opgebouwd uit dikke stukken eikenhout. We hebben veel hout gekregen van Staatsbosbeheer, als sponsoring. Maar deze knieën komen uit Scandinavië. Daarvoor moeten we betalen.”
Meestal hangt het duurste prijskaartje aan de uren van de werknemers. In dit geval zijn die er niet. De vrijwilligers doen al het werk.
Meijeraan: “Het zijn mensen van allerlei pluimage. Wat hen bindt is het enthousiasme voor dit hele project. Er zitten vaklui bij op scheepsbouwgebied, maar ook mensen uit de verpleging, een geschiedenisleraar en een wiskundeleraar. De laatste wilde na een lang leven van lesgeven eindelijk eens iets doen met zijn handen. Hij is ongelooflijk trots op het eerste berghout, dat hij eigenhandig heeft gezaagd en gebogen.”
Missing link
In de zestiende eeuw bouwde men schepen op basis van ervaring en ‘op het oog’. Bouwtekeningen werden in die tijd niet gemaakt. Scheepsarcheoloog, initiatiefnemer en huidig bouwmeester Gerald de Weerdt maakte een schaalmodel en ontwierp aan de hand hiervan de bouwtekeningen.
Eerder was hij verantwoordelijk voor het bouwen van de replica van ‘De Onrust’. In 1614 was dit het eerste schip dat de kolonisten bouwden op Amerikaanse bodem. De Weerdt is al net zo enthousiast over het schip van Willem Barentsz als Paul Meijeraan. Hij licht toe: “Dit schip is in scheepsbouwkundig opzicht de ‘missing link’ tussen de schepen met maar één dek van de vijftiende en zestiende eeuw en de vaartuigen met meer dekken en hogere opbouw van daarna. Je ziet dit bijvoorbeeld ook in de vorm van het onderwaterschip. Het is voor die tijd een zeewaardig, wendbaar en handzaam schip, precies wat Willem Barentsz nodig had.”
Overwintering
Barentsz was op 10 mei 1596 uitgevaren, op zoek naar een noordelijke doorvaart naar Azië. Al snel liep zijn schip vast in het pakijs. De Warme Golfstroom liep nu eenmaal niet zover door naar het oosten. Hij overwinterde in het ‘Behouden Huys’ op het eiland Nova Zembla.
“Zij streden daar een winter lang tegen honger, kou en ijsberen,” vult Meijeraan aan. “Ze vroegen zich af of er ooit een einde zou komen aan de poolnacht. In het voorjaar werd het toch weer lichter. Twee lange maanden zeilden zij met twee sloepen terug naar de bewoonde wereld. Een barre tocht. Zo bleef het dagboek van Gerrit de Veer bewaard.”
Tekening: Stichting Willem Barentsz, Gerald de Weerdt.
De stichting is enorm blij met de grote ondersteuning van de crowdfundingactie. “Dit heeft ons laten zien hoe dit project leeft onder de Harlinger bevolking. We willen met dit schip een aantal doelen bereiken. Ten eerste, hoe bouw je het zo natuurgetrouw mogelijk? Ten tweede, hoe vaar je met een schip uit de zestiende eeuw, hoe was het leven aan boord? Tot slot, wie weet, als we ervaring hebben opgedaan, kunnen we met deze replica naar noordelijk Scandinavië zeilen?”
Het schip wordt 19 meter lang, met boegspriet 29 meter. De breedte is 5,5 meter. Eenmaal afgebouwd, zal het zo’n 65 ton meten.
Meer informatie: www.dewillembarentsz.nl. Het bezoekerscentrum is gratis toegankelijk en geopend op maandag tot en met vrijdag van elf tot vier uur. In het weekend van één tot vier uur. Wie vrijwilliger wil worden, kan zich melden bij de stichting.
