Dit artikel verscheen eerder in de Harlinger Courant van 14 november 2014.
HARLINGEN – Al sinds 1989 domineert de immense scheepsbouwhal van eertijds Frisian Shipyard Welgelegen (FSW) de skyline van Harlingen. Later kreeg de werf een zoutfabriek, windmolens en een REC als buren. Echter, nog altijd kan niemand het complex in de Nieuwe Industriehaven over het hoofd zien. De historie is turbulent. In de scheepsbouw is het hollen of stilstaan, FSW deed het onroerend goed van de hand en uiteindelijk nam ICON Yachts het werfgebouw over, maar ook dat bedrijf kwam tijdens de economische crisis in de problemen. Vandaag de dag draait het bedrijf als nooit tevoren. HC nam er een kijkje en sprak met directeur-aandeelhouder Jen Wartena.
Tekst en foto’s: © Festina Lente, Gijs en Inge van Hesteren.
Jen Wartena.
Wartena is duidelijk een gedreven man. Dat merk je, zodra hij begint te vertellen over ICON Yachts. Met veel vuur vertelt hij over de werf, de schepen en de mensen die het werk doen. Vast overtuigd is hij van de kwaliteiten van zijn product. Hij legt uit hoe het zo gekomen is.
“Mijn wortels als scheepsbouwer liggen in het gebied rond het Winschoterdiep. Daar heb ik geleerd hoe uniek het is wat hier in het noorden van Nederland is opgebouwd aan kennis en ervaring. Hier zitten honderden jaren ontwikkeling achter. Nergens anders vind je zo’n enorm krachtig netwerk van samenwerkende specialisten, toeleveranciers en hoofdaannemers. Dit is echt heel bijzonder. Met veel plezier heb ik daarna een aantal jaren gewerkt in de megajachtbouw bij een collegawerf. Het is een topsegment in de scheepsbouwbranche. Het gaat om heel grote jachten, die gebouwd worden voor uiterst kapitaalkrachtige opdrachtgevers. De werven bevinden zich vaak rond de Middellandse zee. Ondanks de lat, die heel hoog ligt, moest ik vreemd genoeg heel regelmatig vaststellen dat in deze sector heel traditioneel, bijna ouderwets, te werk werd gegaan. Dat zou beter moeten kunnen.”
Eigen plek
De ‘Sherakhan’ in de immense scheepsbouwloods van ICON Yachts.
“Vanuit nul zijn we begonnen in 2006, met een kantoortje in Hoorn. Dat het in daar begon, is toeval. Het is de plek waar mijn zakenpartner zijn domicilie had. Ons eerste scheepscasco hebben we uitbesteed aan een werf in de voormalige DDR. Daarna gingen we al snel op zoek naar een eigen plek. Het relatienetwerk bracht ons uiteindelijk naar Harlingen. Geert-Jan Bodewes en ik kenden elkaar vanuit de noordelijke scheepsbouw. Hij wilde stoppen en wij wilden beginnen. Eén plus één is twee. Zo vonden we deze fantastische plek, direct aan open zee. Hier zouden we kunnen bouwen zoals het ons voor ogen stond: snel, slim, efficiënt. Met de drive, de geïntegreerde samenwerking, de no-nonsense-instelling van het Noorden. Samen met dit supergebouw aan de Lange Lijnbaan een optimale mix. Twee werelden die bijeenkomen. Dat is het geheim van ICON Yachts: het optimaliseren van processen tot op het laatste uurtje, het laatste schroefje. Pas als dat allemaal klopt, beginnen we met bouwen.”
Het geheim heeft gerendeerd. Van het model ICON 225 heeft de werf er intussen drie gebouwd en verkocht aan klanten uit de hele wereld. Toch was het niet alles goud wat er blonk.
Moeilijke jaren
“De laatste vier jaren waren moeilijk. Een totale uitval van de vraag. Door de kredietcrisis van 2008 durfden ook vermogende klanten geen geld uit te geven. Eigenaren van superjachten die door de crisis in de problemen waren gekomen zetten massaal hun megajachten te koop. Met zoveel tweedehandsaanbod lag de markt overhoop. Je kon een megajacht aan de straatstenen niet meer slijten. Intussen is dat allemaal gestabiliseerd. De bestaande jachten hebben onderhoud nodig, dus we doen veel refits. En we hebben weer voldoende orders voor nieuwbouw.”
Voor het zover was, werd het nog even moeilijk. Begin dit jaar moest de werf het faillissement aanvragen. Toch, het kan snel verkeren. Een vermogende Monegask, volgens het tijdschrift Quote de Rus Alexander Mazanov, verscheen op het toneel en hij maakte een doorstart mogelijk. Het vertrouwen in de toekomst is intussen sterk gegroeid. Vorige week namen directeur Jen Wartena en financieel directeur Arjen van Rijn een deel van de aandelen over. Logisch, Wartena gelooft voor honderd procent in zijn werf.
Gigantische ambities
“Inderdaad, feliciteer ons maar. Drie jachten staan er momenteel in de scheepsbouwhal en met het megacasco dat nu voor de deur ligt hebben we werk tot 2017. We zijn een nieuwe speler in deze wereld. We concurreren met hooguit een twintigtal andere werven in het marktsegment. Zeker, die kijken met een scheef oog onze kant uit. Wat moet dat daar, aan de rand van die modderige Noordzee? Van de vakpers – mooie glossy’s natuurlijk – kregen we positieve reacties. Natuurlijk werken we heel hard aan publiciteit en marketing. In deze markt moet je gigantisch inzetten, met de bijpassende grote ambities.
Ons verkoopteam is sterk aan het groeien. We staan op toonaangevende beurzen als die van Monaco en Fort Lauderdale (Florida, USA). Alle communicatie-uitingen, zoals huisstijl, logo’s en brochures hebben we opnieuw vormgegeven. Onze uiteindelijke ambitie: megajachten van 145 meter lengte. Die passen nog nét in deze hal. Tot nu toe hebben we gebouwd op wat wij noemen het ‘zestigmeterplatform’. Onlangs verlengden we het megajacht ‘ICON’ tot 68 meter. Een klus die onmogelijk leek binnen de overeengekomen deadline, maar we hebben het voor elkaar gekregen. Een heel nieuw achterschip bleek de beste oplossing. Maar dat moest wel zó gebeuren, dat de lijn van het schip gehandhaafd bleef of zelf mooier werd. Intussen vaart de ICON alweer, vooral in de Mediterrane en Caribische wateren. Een ander jacht van het 60m platform, de Meridian, vaart zelfs in Indonesische vaarwateren. Wat op zich ook best een unicum is.
In de onafzienbare ruimte van de scheepsbouwhal van ICON Yachts lijkt het bijna een bijboot, dit dertig meter lange schip. Eenmaal dichterbij gekomen zie je goed hoeveel er komt kijken bij het vervaardigen en plaatsen van een aluminium dekopbouw.
Het zijn ‘echte schepen’ die we bouwen; waterverplaatsende vaartuigen met diepgang en een consistente stijlvoering. ‘Vision line’ is de term. Toonaangevende scheepsontwerpers leggen de basis. De efficiënte afbouw onderscheidt zich door gedetailleerd uitgewerkt projectmanagement, 3D-tekenwerk en vakkundige uitwerking. Heel veel onderdelen worden modulair opgebouwd, meestal buiten het schip en zelfs buiten onze bedrijfsgebouwen. Overal in het land, tot in Brabant aan toe, werken onderaannemers aan onderdelen voor de megajachten. Door goede planning komen alle onderdelen en projecten op het juiste moment bij elkaar. We zorgen ervoor dat het werk in het schip zelf tot een minimum beperkt blijft.”
Fries personeel
“Nog even dit, wat betreft de keuze van Harlingen als basis: traditioneel worden refits uitgevoerd rond de havens van de Middellandse zee. Technisch kan daar alles, maar men werkt er toch anders dan hier. De kwaliteitsbewaking is duidelijk minder en door het klimaat is het vaak mañana, mañana, terwijl hier in Noordwest-Europa geldt: afspraak is afspraak. Dat wordt door de klanten bijzonder gewaardeerd. En het spreekt zich rond.
Werknemers Sjirk de Vries en David Flood werken samen aan een bruginstallatie voor de ‘Legend’.
Voor Harlingen en de omringende regio neemt het belang van ICON Yachts alleen maar toe. Vele werknemers zijn afkomstig uit de directe omgeving, veel Friezen dus. Na de doorstart werken we met 27 mensen. Sommigen werken hier al vanaf de opening van het werfgebouw in 1989. Hoe dichterbij, hoe beter. Een ideale combinatie van privé, loyaliteit en reistijd. Als er eens iets aan de hand is, in het weekend of ’s avonds, staan de mensen voor je klaar. En een schat aan kennis en ervaring, waar ICON Yachts graag gebruik van maakt. Zelf ben ik ook in de buurt gaan wonen. Heel aangenaam.”
Jeugd
“Het begint bij de jeugd, natuurlijk. Nog zeer onlangs voerden leerlingen van het Technasium van RSG Simon Vestdijk een ontwerpopdracht uit. Razend enthousiast waren ze. Best een moeilijke opdracht, vonden zij, maar leuk en uitdagend. Zo maken we jonge mensen enthousiast voor techniek in het algemeen, voor de scheepsbouwbranche in het bijzonder. Bovendien: de helft van de groep bestond uit meiden!
We hebben regelmatig vakantiewerkende scholieren over de vloer. Vinden zij leuk en wij ook. We laten ze geen ingewikkelde of gevaarlijke dingen doen natuurlijk. We zijn blij met deze ontwikkelingen. Vroeger lag de werf midden in de stad, aan de Zuiderhaven. Sindsdien is de afstand tussen het werfgebied en de stad steeds groter geworden. Vijf kilometer ben je onderweg, voordat je om alle havens heen hier bent aangekomen.”
Rondleiding
Samen met Jen Wartena lopen we de enorme, 150 meter lange hal rond. Dertig meter breed is het dok, waar je kan binnenvaren met schepen tot zeven meter diepgang. “Sinds kort hebben we nieuwe dokpompen aangeschaft. In 24 uur pompen ze 27.000 ton water weg, totdat het dok leeg is.”
Momenteel werkt de werf aan drie schepen. Eén van de megajachten, de ‘Sherakhan’, is voor veel Harlingers en Terschellingers een oude bekende. Zij kennen het schip misschien nog als de ‘Prinses Margriet’, het opleidingsschip van de zeevaartschool Willem Barentz. Omgebouwd tot megajacht is het intussen driemaal de wereld rond gegaan. Eind november moet het werk aan de Sherakhan klaar zijn.
Rechts Jen Wartena, links Bernard Vivegnis, de Belgische kapitein van zowel de ‘Legend’ als de ‘Sherakan’. Tijdens de refit blijven hij en zijn bemanning bij het schip. Wat hij vindt van Harlingen? “Een leuk klein dorpje. Wel stil op straat in deze tijd van het jaar.”
“Tegelijkertijd werken we aan de ‘Legend’, een voormalige ijsbreker. In 1973 is het in Nederland gebouwd voor een Russische rederij. Onze opdrachtgever zag er een megajacht in en daarom bouwen we het schip nu om voor de poolwateren, onder ijsklasse dus. Het oude, lelijke achterschip vervangen we door een heel nieuw stuk. Met zijn diepgang van 6,20 meter kan het alleen bij hoogwater het dok in en uit varen. Straks, als de Legend klaar is, zullen de prachtige lijnen van dit schip ineens zichtbaar worden. Het krijgt een zwembad, een helikopterdek een onderzeeër en een garage met sneeuwscooters. Ja, inderdaad, dat kunnen wij allemaal hier in Harlingen.”
Tekst en foto’s: © Festina Lente, Gijs en Inge van Hesteren.
