Anders bouwen, anders leven
LEEUWARDEN – Zonder heel veel ruchtbaarheid presenteerden de stichtingen ‘de Imme’ (strobouw) en ‘Oerfloed’ (Leerwerkplaats Permacultuur ) op vrijdag 1 mei hun gezamenlijke project: een huis van klei en stro aan de Boksumerdyk. Een project dat niet alleen draait om een bouwwerk, maar vooral om de mensen die het bouwen.
Tekst en foto’s: Gijs en Inge van Hesteren
Waarom permacultuur, waarom stro en klei? Vrijwilliger van de leerwerkplaats Manuel Benschop (35) is er duidelijk over. “Permacultuur, dat is een verzamelnaam voor een nieuwe manier van omgaan met de natuur en de natuurlijke hulpbronnen. We zoeken naar een nieuwe balans, naar een stabieler ecosysteem, vooral ook naar andere en betere manieren van samenwerken. Daarom steken we onze vrije tijd in deze projecten. Oerfloed is de overkoepelende stichting voor de leerwerkplaats.”
Irma Abelskamp, voorvechtster van permacultuur, en Tom Rijven, strobouwgoeroe.
Stro en klei
Stichting De Imme presenteerde het bouwen met stro en klei in december, tijdens een informatiemiddag in een voormalig schoolgebouw aan de Nijlânsdyk, nu in gebruik als bedrijvenwerkplaats. Irma Abelskamp, stuwende kracht achter beide stichtingen, legt uit wat de bedoeling is. “Bouwen op een natuurlijke wijze, met je eigen handen. We willen de wereld mooier maken, al is het maar een beetje. Dat is hard nodig. Onlangs woonde ik een avond bij in de Blokhuispoort in Leeuwarden. Over de plaats van de burger in de Europese Unie, die vastloopt in grootschaligheid en een oerwoud van regels. Een beetje burgerlijke ongehoorzaamheid, zei men daar, dat zou de redding zijn. Ben ik het mee eens. Zelfs binnen de overheid zijn er mensen die dit nu gaan inzien. Dankzij hen kreeg stichting De Oerfloed dit terrein aan de Boksumerdyk ter beschikking. We pachten het en we mogen er in betrekkelijke vrijheid onze ideeën ten uitvoer brengen. We merken heel duidelijk dat er verschillend wordt gedacht binnen het gemeentebestuur. De afdeling Economische Zaken vindt het maar niets. Luchtfietserij die de economische ontwikkeling van Leeuwarden-Zuid in de weg staat.”
Het meest recente idee voor Oerfloed was het bezoekerscentrum. Het werd gebouwd op de door stro-voortrekker Tom Rijven ontwikkelde wijze. In het kort berust Rijvens concept op een houten raamwerk, gefundeerd op autobanden, opgevuld met balen stro en afgewerkt met verschillende lagen klei en leem. Wind- en waterdicht en goed geïsoleerd. Stichting de Imme heeft zich erin bekwaamd en zette het bouwsel in enkele weken neer op het terrein van Oerfloed.
Medewerkers van de beide stichtingen, aangevuld met enkele geestverwanten, die in het Noord-Hollandse Bergen intussen al een ecodorp hebben geopend.
De Brabantse import-Fries Martien Wintermans (54) begeleidde de bouw. Hij vertelt: “Rijven schoolde ons in het eigenhandig bouwen van deze constructies. Voor enkele duizenden guldens bouw je met maar een heel klein beetje handigheid een schuur, magazijn of woning. Bij wijze van spreken te financieren door verkoop van een tweedehandsauto. Hiermee maken bouwers zich financieel onafhankelijk van banken en regelende instanties. We hebben heel goed samengewerkt met de mensen van De Imme. Zoals bij elk bouwproject waren er verschillen in denk- en werkwijze. Daar zijn we heel goed uitgekomen!”
Een betere wereld
Wintermans: “We zien dat de wereld om ons heen beter wordt. We helpen daar een beetje aan mee, door te laten zien hoe het anders kan. Sinds kort hebben we een informatiepaneel geplaatst bij de inrit. Steeds meer belangstellenden komen hier nu langs, om te vragen wat we aan het doen zijn. We krijgen heel veel goede reacties. Met onze projecten willen we mensen die onderaan de ladder staan, die aan het eind van hun Latijn zijn de kans geven opnieuw te beginnen, hun leven in eigen hand te nemen, weer echt te gaan léven. Zelf zoek ik ook naar een terrein om een ecodorp te beginnen, groter dan we hier hebben aan de Boksumerdyk, waar je kunt werken en wonen met gelijkgestemden. Waar iedereen zijn eigen talenten optimaal kan inzetten. Niet op basis van diploma’s of inkomen, maar met ‘begrip’ en ‘gesprek’ als steekwoorden. Natuurlijk zullen we daarbij fouten maken, maar dat is niet erg. Die gebruiken we om te leren.”
Zo’n ecodorp is ook voor Irma Abelskamp het einddoel. “We hebben eerst gezocht in de omgeving van Grou, op een nog te ontwikkelen bedrijventerrein. Dat lukte niet. Het bestemmingsplan liet het niet toe, zei de gemeente – dezelfde als die waar waarmee we hier te maken hebben. Maar vooral: de omwonenden waren faliekant tegen. Ecoprojecten, prima, maar bewoning, nee!”
Ook bij de Oerfloed mocht De Imme eerst niet bouwen. “Bij de gemeente Leeuwarden was men bang voor een wildgroei aan bouwsels. Uiteindelijk schijnt er op directieniveau bepaald te zijn dat het schieten met een kanon op een mug weinig nut had. We mochten beginnen, zolang de bouwwerken maar voldoen aan de bouwkundige eisen.”
Wat betreft Irma’s droom van een ecodorp: “Op het terrein van de Oerfloed mag niet gewoond worden. Maar wie weet wél in de schil hier omheen. Bedrijventerreinen zijn er al genoeg en vaak staan ze jarenlang leeg. Bovendien: wij vinden dat onze ideeën en plannen heel goed passen in die van Kulturele Haadsted 2018. Is onze beweging er niet een van onderop, van de Mienskip? Wie A zegt moet ook B zeggen. Nou ja, als we er hier met de gemeente niet uitkomen gaan we ergens anders heen. In de gemeente Kollumerland c.a. hebben we binnenkort een gesprek met het college van B & W. In die regio heeft men te maken met krimp. Men kan nieuw bloed, nieuw élan heel goed gebruiken daar.”
